نظرات اژه‌ای درباره وضعیت مدارس سمپاد قبل و بعد از انقلاب

به  گزارش خبرگزاری رسا به نقل از  خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ آموزش دانش‌آموزان تیزهوش در قالب مدارس ویژه استعدادهای درخشان با آموزش‌های تکمیلی ریشه در دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی دارد و پس از آن در دهه 60 با تلاش "حجت‌الاسلام جواد اژه‌ای" مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان شکل گرفت و او  مدیریت مجموعه سمپاد در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی را عهده‌دار شد؛ در این گزارش به گوشه کوچکی از زحمات خستگی ناپذیر "اژه‌ای" در شکل‌دهی مدارس سمپاد و در ادامه به مسیر فعلی مدارس سمپاد اشاره شده است.

حجت‌اسلام اژه‌ای در دو مطلب به بیان نظرات خود درباره گزینش تیزهوشان در قبل و بعد از انقلاب اسلامی پرداخته است که در چند مطلب بخشی از نظرات او را منتشر خواهیم کرد.

در این گزارش، نظرات اژه‌ای درباره وضعیت مدارس سمپاد قبل از انقلاب و روش‌های صحیح گزینش دانش‌آموزان تیزهوش در دوران پس از انقلاب اسلامی را ذکر می‌کنیم که در ادامه آن را می‌خوانید:

" جهت  سال تحصیلی 76-77 داوطلبان ورود به مراکز آموزشی سمپاد به 165958 دانش‌آموز ممتاز رسید که از میان این تعداد داوطلب 8968 نفر در مرحله اول گزینش و از این عده 4800 نفر به 84 مدرسه راهنمایی تحصیلی در 41 شهر راه می‌یابند.

هر چند میانگین شانس قبولی از هر 34.6 نفر یک نفر است ولی انبوه داوطلبان، رقابت فشرده و تفاوت شانس کم  قبولی در تهران و شهرهای بزرگ نسبت به شهرهای کوچکتر ( در تهران از هر صد نفر یک نفر، در شهر ری از هر 81 نفر یک نفر، در کرج از هر 75 نفر یک نفر، در اسلامشهر از هر 56 نفر یک نفر، در مشهد از هر 52 نفر یک نفر در مقابل در لار از هر 6 نفر یک نفر، در بجنورد، سبزوار، بیرجند، ایلام و بوشهر از حدود هر 9 نفر یک نفر شانس قبولی دارند) انگیزه حضور در کلاس‌های تقویتی را در بخش مرفه شهرها تقویت کرد.

جهت کاهش شانس از قبل چنین تقویتی، دو مرحله‌ای کردن سراسری آزمون و در شهرهای بزرگ آزمون ضمیمه در مرحله دوم اندیشیده شد.

 در این نوشتار سعی می‌شود برای اولین بار در محدوده اطلاعاتی که موجود بوده است به شکل جامعی به تاریخچه گزینش تیزهوش قبل از انقلاب، شکل‌گیری سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان،  روند آن بعد از انقلاب و ضرورت دو مرحله‌ای کردن این گزینش اشاره شود.

 تاریخچه پذیرش تیزهوشان قبل از انقلاب 

دبستان هشدار اولین دبستان تیزهوش بود که در منطقه 6 کنونی آموزش و پرورش تهران در سال تحصیلی 46-47 در پایه تحصیلی ابتدایی با 14 دانش آموز دختر و 6 دانش آموز پسر در چهار کلاس پایه اول پنج نفر، پایه دوم چهار نفر،  پایه چهارم سه نفر و پایه پنجم 8 نفر به صورت مختلط تشکیل شد.

این مرکز در سال تحصیلی بعد با 5 کلاس درس و در سه پایه تحصیلی، اول ابتدایی 58 دانش آموز شامل 26 دختر و 32 پسر، دوم ابتدایی با 6 نفر شامل چهار دختر و دو پسر، سوم ابتدایی با 14 نفر 8 دختر و 6 پسر جمعا 78 دانش‌آموز کارش را ادامه داد اینکه وضعیت دانش آموزان پایه چهارم سال قبل به چه صورتی در آمده است مشخص نیست.

در سال 47 اداره کل امور کودکان و دانش‌آموزان استثنایی در وزارت آموزش و پرورش تاسیس شد.

در سال 48 اولین مدرسه استعدادهای درخشان به نام مرکز آموزش کودکان تیزهوش و تحت نظارت اداره کل فوق کار خود را آغاز کرد در این سال با جایگزین شدن این مرکز آموزشی از کودکستان تا پایه چهارم ابتدایی جمعا 94 دانش آموز 39 دختر و 55 پسر در 7 کلاس که از 5 تا 19 دانش‌آموز متغیر بودند مشغول تحصیل شدند.

در سال تحصیلی 57-58 با توجه به آماری که از دانش‌آموزان مرکز کودکان تیزهوش در دست است یکباره مقطع ابتدایی حذف و صرفاً مقاطع راهنمایی تحصیلی در این مدرسه دایر مانده است کلاس ها بین 17 تا 25 نفر دانش آموز را به صورت مختلط داشته‌اند.

در این جدول تعداد دانش‌آموز گزینش شده در سال‌های 56 تا 58 مشخص است.

این سازمان زیر نظر هیئت امنایی تشکیل شده بود که حتی وزیر آموزش و پرورش جزو آن نبود. اهداف خاص و هدایت بر اساس آن اهداف همراه با جدایی کامل از نظام آموزشی کشور و مختلط بودن بود.

 مرکز آموزشی الوند میدان آرژانتین در سال 55 اولین مرکزی بود که در قالب این سازمان به این امر اختصاص یافت در سال 56 دانش‌آموزان گزینش شده مناطق جنوبی و شرق تهران در مرکز تهرانپارس و مناطق شمالی و غربی تهران در مرکز الوند مشغول به تحصیل بودند در سال 57 مرکز بریانک هم به این مجموعه اضافه شد.

938 دانش‌آموز سمپادی تا قبل از پیروزی انقلاب 

تعداد گزینه شدگان در این سه سال برای تهران به ترتیب 274،283، 219 دختر و پسر بود.همزمان از سال  55 در شهر کرمان نیز به ترتیب  31، 46 و 23 دانش‌آموز و در سال 57 در شهر مشهد 61 دانش‌آموز گزینه شدند بدین ترتیب دانش‌آموزانی که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر اساس اهداف تعیین شده در سه پایه تحصیلی اول تا سوم راهنمایی مشغول تحصیل بودند 938  دانش آموز دختر و پسر در 5 مدرسه مختلط در تهران، کرمان و مشهد را شامل می شدند.

احیای سمپاد در سال 66

 آنها که دلی برای سمپاد می سوزانند می‌دانند از سال 66 احیای آن برای بر اساس نیازهای یک کشور مستقل و انقلابی انجام شد.

 در دوران قبل از انقلاب،  این سازمان در حقیقت یک آزمایشگاه بوده است و این کودکان با استعداد و بی خبر از همه جا کودکان آزمایشگاهی. دولت استعماری و جهانخوار آمریکا با استفاده از رژیم سرسپرده پهلوی در اینجا دست به انواع و اقسام آزمایشات آموزشی بر روی کودکان بی گناه  ما می‌زد. این کودکان با استعداد را در اینجا پرورش می‌دادند تا هر لحظه آماده آزمایش باشند آن هم نه آزمایشات جسمی بلکه آزمایش روانی.

توانایی ذهنی عمومی، استعداد ویژه‌ تحصیلی،  تفکر خلاق و قدرت آفرینندگی، قدرت رهبری و مدیریت، هنرهای تجسمی، نمایشی و موسیقی و توانایی‌های حرکتی و روانی از جمله مواردی بود که برای تیزهوشی بررسی می‌کردند.

پس از نظر این سازمان افراد درخشان کسانی هستند که در یک یا ترکیبی از زمینه‌های تحصیلی، روانی، اجتماعی، خلاقیت هنری و مهارت‌های بدنی، پیشرفته از همسالان خود بوده و یا توانایی پیشرفت را بر اساس ضوابط خاصی نشان دهند در ایران بر اساس آمارهای قابل تعمیم در حدود 5 درصد جمعیت کل کشور دارای استعداد هستند ( 1800000).

 آنجایی که می گویند در ایران در محدوده خاصی تاکنون تنها به شناسایی دو درصد از جمعیت دانش آموزان اکتفا شده است چیزی برای گفتن دارم و آن اینکه این محدوده خاص معنی دیگرش شمال شهر تهران است، مرکز الوند را می‌توانید در اینجا ببینید که چه زیبا به استعدادهای نهفته در میان مردم چشمک میزند و چگونه مقدمش را گرامی می‌دارد، تنها یک بار دیدن مراکز مختلف این سازمان و مقایسه‌ای منصفانه کافیست تا آدم با کلمه محدوده خاص بیشتر آشنا شود و آن را بفهمد.

80 درصد دانش‌آموزان گزینش شده از طبقه مرفه

طبق آمار و نمودار که در این سازمان وجود دارد تا 80 درصد از دانش‌آموزان برگزیده شده در این سازمان از طبقه مرفه و ثروتمند هستند و از این 80 درصد عده‌ای هم به رژیم وابسته بودند این را می‌گویند شناسایی و گزینش انسانی و خوب، این را می‌گویند کوشش در راه پرورش استعدادها.

توجه کم به افراد متفکر و آفریننده

 این گزارش نمودار همه کارهای انجام شده نیست، در گزینش افراد مستعد قبل از هر چیز با توجه به گفته‌ها و شنیده‌ها استعداد ویژه تحصیلی ملاک و معیار بوده است و به افراد متفکر و آفریننده توجه کمی شده است در حالی که این سازمان در حقیقت باید کارش را بر اساس اندیشه‌های متفکران و آفریننده بنا کند و اینها را بپروراند.

 این را بارها از زبان معلمین خوب این سازمان شنیدم که معمولاً استعدادهای ویژه در کودکانی که بعد از پایان درس مدرسه  باید در کارهای خانه یا بیرون از خانه به کار بپردازند و والدین خود را به اجبار یاری دهند چگونه می‌توانند با کمال آسودگی دل به دست بسپارند و در نتیجه استعداد ویژه تحصیلی شوند.

 کودکی که بعد از پایان درس مدرسه اش تازه درس را زیر نظر معلم سرخانه یا از طریق وسایل سمعی و بصری شروع می‌کند با آن پابرهنه فقیر یکی نمی شود نمونه و نتیجه اش را می‌گویم سازمان پرورش استعدادهای درخشان برای گزینش شاگردان خود از تستهایی استفاده می‌کند این تستها را من به درستی نفهمیدم که چه کسانی تهیه می‌کنند ولی با توجه به آزمایشگاه بودن این سازمان پرورشی می‌توان حدس زد که اینها را هم آمریکایی‌ها بیاورند و یا لااقل آمریکایی‌ها هم در آن دخالت داشتند.

تست‌های سمپاد به نفع مرفهین

در قسمتی از این تست شاگرد باید با دایره های مختلفی چیزی را ترسیم کند یعنی از آن دایره‌ای شکل را بسازد تا گروه گزینش بتواند در باره اش بر اساس آن رای دهد این تست ها را طوری انتخاب کرده‌اند که اکثر کودکان مرفه بتوانند با آموخته‌های خارج از برنامه درسی خود  از سد آن بگذرند شما فکر می کنید در اینجا شاگرد فقیر از این دایره ها چه می سازد او در زندگی کنکاش می‌کند تا بتواند دایره های موجود در زندگی اش را بیابد این شاگرد اول چیزی را که به خاطر می آورد نان است و شکل دایره‌اش.

 همه معلمین و شاگردان مراکز مختلف سازمان پرورش استعدادهای درخشان به این روش معترضند آنهایی که انصاف دارند آنهایی که می‌دانند و می‌دانستند که  به این‌نحو فقط بچه‌های ویژه ای و یا اجازه بدهید بگویم که پاپیون های درخشانی به این سازمان راه می‌یابند. شیوه گزینش غلط، ظالمانه و بر ضد کودکان فقیر است.

اگر این سازمان باید بماند و وجدانها قبولش کنند و تایید باید  این روش گزینش را به گونه‌ای دیگر پیاده کند تا کودک روستاها و شهرهای کوچک را هم به آن راهی باشد و امیدی.

کسانی که در گروه گزینش در آینده کار خواهند کرد این را به خاطر داشته باشد این را که در صورت کوچکترین سهل انگاری و احیاناً چشم‌پوشی کوچکی چه آسان مرتکب جنایت می شوند اگر بر اثر سهل نگاری آنان کودکی بدون استحقاق فضای کودک دیگری را در اینجا اشغال کند در این صورت کودک بدون استعداد را راهی دیار  کبر نموده‌اند و فنا و شاگرد با استعداد را نیز کشته اند  یعنی نیروی محرکه اش را، بدین صورت دیگر برای این مملکت به درد نمی‌خورد چرا که به همراه هر نسیمی که خوشتر بوزد، می‌رود و گم می‌شود.

انقدر به استعدادهای ویژه تحصیلی نپردازید

گزینش این سازمان را انسانی نمایید و انقدر به استعدادهای ویژه تحصیلی نپردازید شاگردانی که می‌توانند و می‌خواهند که انیشتین شوند نیاز مبرمی در خود به معدل 18 به بالا حس نمی‌کنند اما در وهله اول نیاز به پرورش قدرت های خلاق و آفریننده داریم این را مسئولین امر در صورت  ماندن به خاطر داشته باشند.

 رسالت بنیادین این سازمان آن است که جهت همه افراد مستعد ایرانی صرف نظر از محل سکونت، جنس، درآمد و گروه اجتماعی آنان فرصت های آموزش لازم را طوری فراهم آورند که استعداد افراد مذکور در مسیر رشد و شکوفایی بارور شود اینجا با این فلسفه تاسیس شده است که افراد زیر پوشش آموزشی خود را برای گذراندن یک زندگی آزادمنشانه،  مفید و سازنده بپرورانند آموزش در اینجا فقط وسیله ای است برای ارتقای شهروندان ایرانی به عالی‌ترین سطح عالی و منزلت انسانی.